Máy phay vạn năng- Các đặc trưng cơ bản

Cập nhật 22/7/2021

1. Máy phay cơ, máy phay vạn năng là gì?

1.1. Định nghĩa

   Máy phay cơ, máy phay vạn năng là dòng máy cơ khí kết hợp giữa sự di chuyển qua lại có điều khiển "bằng tay hoặc hệ thống của bàn máy" (các trục hành trình mang theo bàn máy, trục hành trình sẽ di chuyển sang trái-phải, vào trong-ra ngoài hay đi lên-đi xuống) và sự quay quanh trục chính của dao cụ để có thể cắt gọt đi một phần nhỏ kim loại của phôi và hình thành nên chi tiết cần gia công.  

Hình ảnh máy phay cơ, máy phay vạn năng có trục chính nằm ngang

 "Các dòng máy cơ khí được tổng hợp trên bài viết của trang Wikipedia, các bạn có thể tham khảo: Tại đây "

1.2. Cơ cấu máy phay cơ, máy phay vạn năng

Hình ảnh trục vít me đai ốc bi máy phay vạn năng

  Các trục của máy phay cơ, máy phay vạn năng có đặc điểm là được truyền động toàn bộ bằng cơ khí hộp số trực tiếp với các trục và bánh răng với nhau, quay kết hợp với các trục vít me, trục truyền động giúp bàn máy và trục chính chứa dao được điều khiển di chuyển một cách chính xác và đáp ứng dung sai cho phép sau khi gia công.

Hình ảnh các trục truyền động trong hộp số máy phay vạn năng - nguồn Lathe.co.uk

  Riêng đối với máy phay cơ vạn năng, đầu phay đứng có thể xoay dễ dàng để giúp phay nghiêng được nhiều vị trí góc độ, bàn máy cũng xoay được 45^o giúp khả năng gia công đa dạng hơn, loại này thường có công suất cao, cơ cấu máy cứng vững hơn.

Hình ảnh đầu trục xoay máy phay cơ Accutech 2500UM

  Hình ảnh máy phay cơ công ty chúng tôi có thương mại với đầu trục chính xoay góc đặc biệt giúp gia công các chi tiết biên dạng phức tạp, các bạn tham khảo thông số máy tại đây: http://maycongcuachau.com.vn/may-phay-van-nang-accutech-2500um.html 

1.3. Các trục di chuyển máy phay cơ, quy tắc bàn tay phải

Các trục di chuyển của máy (trục X di chuyển ngang, trục Y di chuyển dọc, trục Z di chuyển lên xuống) vẫn áp dụng quy tắc bàn tay phải

Quy tắc bàn tay phải: 

• Để xác định các chiều dương của trục di chuyển chúng ta sẽ chọn 1 vật làm mốc. Thông thường, sẽ có 2 vật để chọn làm mốc: bàn máy - trục chính chứa dao. Chúng ta sẽ chọn trục chính chứa dao làm mốc, việc lựa chọn dao cụ làm mốc sẽ dễ dàng cho việc set dao đối với máy phay CNC.
• Đầu tiên, chúng ta xòe bàn tay phải ra. Sử dụng 3 ngón: ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa. Ngón cái chúng ta xòe sang bên phải, ngón trỏ di chuyển vào trong, ngón giữa chỉ thẳng lên trên. Khi đó, trục chính chứa dao di chuyển sang phải (bàn máy di chuyển sang trái ) theo hướng ngón cái thì là chiều dương (+). Trục chính chứa dao di chuyển vào trong (bàn máy di chuyển ra ngoài) theo hướng ngón trỏ thì là chiều dương (+). Trục chính chứa dao di chuyển lên trên theo hướng ngón giữa thì là chiều dương (+).
• Từ đó, chúng ta có thể điều chỉnh bàn máy một cách hợp lý tránh nhầm lẫn và sai sót.

Hình ảnh tọa độ di chuyển các trục X,Y,Z

2. Nguyên lý hoạt động của máy phay cơ, máy phay vạn năng

  Với một hệ thống máy móc làm việc nói chung và máy phay cơ, máy phay vạn năng nói riêng, hệ thống máy sẽ được kết hợp giữa ba mảng chính: cơ khí, điện và điều khiển. Để nắm rõ và hiểu kỹ càng về ba hệ thống này, chúng ta sẽ đi sâu phân tích các chức năng làm việc chính của chúng trong một máy phay cơ, máy phay vạn năng là như thế nào.

2.1. Nguyên lý hoạt động

  Nguyên lý làm việc của máy phay cơ cũng tương tự như các loại máy cơ khí có các trục di chuyển khác. Trong đó, chuyển động cắt gọt của máy phay được thực hiện thông qua nguyên lý cắt gọt. Thông thường đó là dụng cụ cắt quay xoay tròn theo trục chính, phôi chuyển động thẳng theo bàn máy.

  Nhờ đó, chuyển động tạo hình trong quá trình gia công phay cơ khí được phối hợp thực hiện đồng thời 2 chuyển động:

• Chuyển động chính: Là chuyển động quay chủ yếu thực hiện quá trình cắt tạo ra phoi, do trục chính của máy thực hiện. Trục chính chuyển động đến các bề mặt của phôi, tiến hành cắt gọt các bệ mặt ngoài của chi tiết.
• Chuyển động chạy dao: Ở chuyển động này, thấy được vai trò của các thiết bị dẫn hướng, thiết bị truyền động như trục vitme bi (hoặc thanh trượt tròn), giúp đem lại những chuyển động tịnh tiến dọc, ngang hoặc thẳng đứng với độ chính xác cao, ít ma sát. Thường những chuyển động tịnh tiến này sẽ vuông góc với trục giao, thực hiện quá trình cắt liên tục và cắt hết chiều dài chi tiết.

3. Các hệ thống chính máy phay vạn năng

3.1. Hệ thống cơ khí

  Đặc điểm của máy phay cơ, máy phay vạn năng là cơ cấu truyền động toàn bộ bằng cơ khí hộp số truyền động trực tiếp giữa các trục và bánh răng với nhau mà không sử dụng dây đai. Riêng đối với máy phay vạn năng, đầu phay đứng có thể xoay dễ dàng để giúp phay nghiêng được nhiều vị trí góc độ, bàn máy cũng xoay được 45^o giúp khả năng gia công đa dạng hơn, loại này thường có công suất cao, cơ cấu máy vững chắc hơn.

  Đế máy phay vừa là dùng để nâng đỡ thân máy, các bộ phận khác vừa là nơi chứa các dung dịch trơn nguội (bể dầu). Thân máy nằm trên đế máy, là nơi gá lắp và nâng đỡ các bộ phận khác của máy phay. Hộp tốc độ có tác dụng tạo ra các mức tốc độ cho truyền động chính.

  Bước tiến bàn máy và trục mang trục chính của máy phay cơ, máy phay vạn năng được truyền động nhờ cơ cấu thanh trượt dẫn hướng, các trục vít me và đai ốc, khớp nối trục có chức năng truyền động từ động cơ sang bàn máy giúp nó di chuyển dễ dàng và theo kiểm soát.

3.2. Hệ thống điện

Có 3 động cơ chính được sử dụng trong các hệ thống điện của máy phay cơ, máy phay vạn năng gồm:

• Động cơ trục chính
• Động cơ truyền chuyển động bước tiến các trục
• Động cơ bơm dầu và dung dịch tưới nguội.

  Các rơ le đóng ngắt bảo vệ mạch điện giúp bảo vệ hệ thống điện làm việc ở trạng thái ổn định, khi hệ thống có sự cố thì các rơ le giúp đóng ngắt mạch bảo vệ động cơ.

  Các nút nhấn thường đóng, thường mở và nút dừng khẩn được lắp đặt để chuyển đổi các trạng thái làm việc của máy một cách linh hoạt, giúp người thợ gia công kiểm soát được hành trình di chuyển cũng như trạng thái làm việc.

3.3. Hệ thống điều khiển

Không được trang bị nhiều tính năng như máy phay CNC, tuy vậy máy phay cơ, máy phay vạn năng vẫn có một số chức năng điều khiển như sau:

•   Động cơ + Vít me bi, đai ốc + Thanh trượt dẫn hướng + Bàn máy
•   Thước quang + Ray dẫn + Thiết bị di chuyển trên thanh dẫn đo khoảng cách di chuyển

4. Các nguyên tắc khi vận hành máy phay

  Để vận hành và sử dụng tốt máy phay cơ, máy phay vạn năng chúng ta sẽ cần phải luôn tuân thủ tốt các lưu ý sau đây, việc tuân thủ các quy tắc sẽ giúp người vận hành máy luôn hoàn thành tốt công việc được giao, đồng thời không mắc phải nhưng tai nạn nguy hiểm đáng tiếc xảy ra. Chúng ta sẽ sẽ chia làm 3 mục tương đương với các thời điểm sử dụng máy: trước, trong và sau khi vận hành. Cụ thể như sau:

Người thợ đang thao tác máy phay ngang

4.1. Trước khi vận hành

Trước khi vận hành chúng ta cần phải chú ý các điểm sau đây để vận hành máy tốt nhất:   

•  Cần phải trang bị đầy đủ bảo hộ lao động như quần áo, mũ, giày...không nên sử dụng găng tay bảo hộ, đeo đồng hồ hoặc nhẫn
•  Kiểm tra xem hệ thống điện có ổn định không, đóng cầu dao tổng sau đó bật công tắc ở máy lên, kéo cần khởi động cho máy chạy
•  Kiểm tra xem các bề mặt làm việc của máy, hệ thống dầu, bơm dầu và bôi trơn xem có đủ không, bơm hoạt động có tốt không
•  Kiểm tra tay gạt, cần điều khiển đã về vị trí ban đầu hay chưa

4.2. Trong khi vận hành

Trong khi vận hành chúng ta cần phải chú ý các điểm sau đây:

•   Không được thay đổi tốc độ của trục chính hay bước tiến sau khi trục đang quay. Ta cần phải tắt máy khi trục chính đứng hẳn không quay nữa thì dùng tay miết vào mâm cặp để làm giảm tốc độ
•   Vật gia công cần phải gá đúng quy định và chắc chắn, không được dùng ống nối để kéo dài tay quay của chìa vặn mâm cặp
•   Không được gá vật có chiều dài nhỏ hay lớn quá quy định. Đặc biệt ta cần phải chú ý khi gá hoặc khi tháo phôi cần phải đưa tay gạt tốc độ về vị trí an toàn
•   Không được để vật liệu, phôi bừa bãi. đồng thời không được dùng tay không gỡ phoi
•   Khi phoi cuốn vào phôi ta phải tắt máy và dùng móc kéo phoi ra, cố gắng chọn tốc độ cắt và dao có góc bẻ phoi để hạn chế được phoi dây
•   Khi máy đang chạy tuyệt đối không được bỏ đi nơi khác để có sự cố ta sẽ nhanh chóng xử lý kịp thời
•   Ngoài ra trong từng trường hợp cụ thể ta lại có những quy định riêng như cắt ren, tốc độ trục chính nhỏ...để đề phòng được bàn dao xô vào mâm cặp

4.3. Sau khi vận hành

Sau khi đã gia công vận hành chúng ta cần phải chú ý các điểm sau đây:

• Cần phải vệ sinh, lau máy sạch sẽ
• Cần phải tắt điện trước khi lau và đưa tay gạt về vị trí an toàn.
• Dọn dẹp nơi làm việc và xử lý phoi sau khi đã gia công

5. Cách bảo dưỡng máy phay cơ

5.1. Kiểm tra nguồn điện

   Để đảm bảo kết quả tốt trong quá trìn thao tác máy và quá trình sử dụng máy sau này, đồng thời để tránh xảy ra tai nạn lao động cũng như hư hỏng máy móc, ta phải kiểm tra nguồn điện vào máy xem có an toàn hay không?

Hình ảnh các nút thiết bị điều khiển máy phay cơ, máy phay vạn năng

  Trước hết, ta phải đóng cầu dao tổng. Sau đó, bật công tắc ở máy rồi mới kéo cần khởi động cho máy chạy. Khi máy đã hoạt động thì ta phải kiểm tra như sau:

• Dùng bút thử điện cho tiếp xúc vào máy xem có điện bị rò rỉ không.
• Kiểm tra động cơ và các bộ phận điện của máy có hoạt động bình thường không, có tiếng kêu lạ không, có mùi cháy, mùi khét hoặc khói bốc ra từ máy không.
• Trong quá trình kiểm tra, nếu không có các hiện tượng như trên xảy ra thì ta coi như nguồn điện an toàn, ta tiếp tục sử dụng máy. Nếu có, phải dừng máy ngay và tiến hành sửa chữa kịp thời

5.2. Chăm sóc máy

  Muốn cho máy hoạt động có hiệu quả đảm bảo an toàn lao động. Đồng thời, nâng cao tuổi thọ của máy thì trong quá trình sử dụng, khai thác máy ta phải thường xuyên làm một số công việc sau:

• Bảo dưỡng tháo, lắp mâm cặp theo định kỳ hoặc do tính chất công việc mà có thể thường xuyên tháo, lắp để bảo dưỡng
• Bảo dưỡng tháo, lắp ụ động theo định kỳ hoặc sau mỗi lần theo công việc
• Bảo dưỡng tháo, lắp bàn xe dao theo định kỳ hoặc cũng do tính chất công việc mà phải tháo, lắp thường xuyên.
• Bảo dưỡng, hiệu chỉnh thay dầu máy theo định kỳ của từng bộ phận của máy.

5.3. An toàn lao động

Trong quá trình lao động, sản xuất vấn đề an toàn lao động bao giờ cũng đặt lên hàng đầu. Để an toàn, chúng ta phải tuân thủ các điều sau:

• Thực hiện đúng và đầy đủ những điều nội quy của xưởng, nhà máy
• Thực hiện đúng nguyên tắc an toàn lao động cho người và thiết bị máy móc
• Nắm vững tính năng, cấu tạo và nguyên lý hoạt động của các loại thiết bị, máy móc mà mình điều khiển
• Thao tác và sử dụng thành thạo các loại thiết bị, máy móc mà mình vân hành
• Biết tổ chức xắp xếp nơi làm việc một cách khoa học và hợp lý

6. Các loại máy phay cơ thường dùng

Các dòng máy phay cơ, máy phay vạn năng công ty đang thương mại:

• Máy phay đứng vạn năng
• Máy phay ngang vạn năng
• Máy phay khoan vạn năng
• Máy khỏa mặt khoan tâm

6.1. Máy phay vạn năng

 Là loại máy phay dùng để gia công các chi tiết có nhiều bề mặt khác nhau. Kết hợp với dao cụ và đồ gá máy, máy phay vạn năng ứng dụng vào phay các bề mặt phẳng, phay các bề mặt nghiêng, phay các rãnh ( chữ T, hạt đậu, rãnh thoát,...), phay định hình,... và còn ứng dụng để thay thế các nguyên công khác trong gia công cơ khí

Hình ảnh máy phay vạn năng 2 đầu

6.2. Máy phay đứng

  Là loại máy phay cơ được sử dụng rộng rãi trước đây. Như tên gọi của nó, đầu trục chính của máy sẽ có hướng vuông góc với bàn máy. Có nghĩa là, khi gia công dao cụ sẽ có phương thẳng đứng so với bàn máy nằm ngang. Hướng của dao lúc này tịnh tiến đi lên trên và đi xuống dưới.

Hình ảnh máy phay đứng của hãng PAOFONG

  Dựa vào điều kiện của trục chính và bàn máy, các chi tiết ứng dụng để gia công trên máy này thường là chi tiết có phôi dạng khối hộp (kẹp chi tiết trên ê tô), các chi tiết trụ tròn (được kẹp trên mâm cặp hoặc đồ gá chữ V). Do tính đa dạng các chi tiết có thể gia công, máy phay đứng được ưu tiên sử dụng trong các xưởng cơ khí cho đến khi dần dần bị thay thế bởi các máy điều khiển số CNC.

6.3. Máy phay ngang

  Khác so với máy phay đứng, máy phay ngang là máy phay có trục chính được thiết kế nằm song song so với bàn máy. Khi này theo hướng mắt người nhìn vào máy, trục chính sẽ có phương song song với bàn máy, có hướng di chuyển tịnh tiến lên xuống. Bàn máy vẫn có cấu tạo giống như bên máy phay ngang, nên sự khác nhau giữa 2 bên chỉ là phương của trục chính.

Hình ảnh máy phay ngang X6312

  Dựa vào điều kiện của trục chính và bàn máy, các chi tiết ứng dụng để gia công trên máy này thường là bề mặt cạnh của chi tiết có phôi dạng khối hộp (kẹp chi tiết trên ê tô), các bề mặt cạnh chi tiết trụ tròn (được kẹp trên mâm cặp), bề mặt 2 đầu chi tiết trụ tròn (được kẹp trên đồ gá chữ V). Do không có tính đa dạng các chi tiết có thể gia công như máy phay đứng, máy phay ngang không được ưu tiên sử dụng trong các xưởng cơ khí như máy đứng. Đa số các xưởng sử dụng máy này để gia công các chi tiết có biên dạng bề mặt đặc biệt.

6.4. Máy phay khác

 Để tối ưu hóa quá trình gia công, giảm thời gian cũng như giảm chi phí gia công đối với các chi tiết ứng dụng đặc biệt, người ta đã tạo ra các dòng máy phay chuyên dụng. “Máy phay chuyên dụng” có nghĩa là nó sinh ra là chỉ để phục vụ cho một hoặc một vài công dụng nhất định mà thôi. Để nói rõ hơn về vấn đề này, chúng ta sẽ đưa ra các hình ảnh về các máy phay và công dụng của nó:

• Máy phay 2 mặt, chuyên gia công bề mặt cần độ song song

• Máy khỏa mặt khoan tâm, chuyên gia công thô

• Máy phay dao cụ, chuyên tạo hình dao cụ phục vụ gia công

• Máy phay rãnh then, tạo rãnh then trên các trục

7. So sánh các loại máy phay cơ đang dùng trên thị trường

  Hiện nay tại thị trường máy cơ khí châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng, các dòng máy phay cơ, máy phay vạn năng có thị phần chiếm số lượng lớn nhất là của 3 nước là Trung Quốc, Đài Loan và Nhật Bản.
  Tại sao 3 nước này lại chiếm thị phần lớn đến như vậy? Nguyên nhân nào dẫn đến sư tin tưởng của khách hàng khi đặt mua sản phẩm của họ. Hãy cùng nhau phân tích các ưu nhược điểm của 3 loại máy phay cơ, máy phay vạn năng vạn năng này:

7.1. Máy phay cơ, máy phay vạn năng Trung Quốc

Hình ảnh máy phay cơ, máy phay vạn năng vạn năng PAOFONG của Trung Quốc

  Ưu điểm:

• Sản phẩm của Trung Quốc sẽ luôn được đánh giá cao về giá cả, chất lượng hiện thời,vẻ bề ngoài ổn
• Thời gian hoạt động ban đầu máy gia công thường đáp ứng được tiêu chí đề ra, sản xuất nhanh
• Việc vận chuyển máy, thời gian giao hàng, chi phí vận chuyển khá là rẻ so với các nước châu Âu

  Nhược điểm:

•  Sản xuất số lượng nhiều, độ bền tuy sẽ không được cao nhưng biết cách lựa chọn máy thì vẫn sẽ là nguồn mua hợp lý
•  Thường phải mất chi phí bảo trì, bảo dưỡng nhưng giá không quá là cao

7.2. Máy phay cơ, máy phay vạn năng vạn năng Đài Loan

Hình ảnh máy phay cơ, máy phay vạn năng vạn năng của Đài Loan

  Ưu điểm:

• Mức giá của máy phay cơ, máy phay vạn năng Đài Loan ở mức trung bình, có thể đầu tư
• Máy đáp ứng các chỉ tiêu đề ra: sản xuất nhanh, đáp ứng được yêu cầu sản xuất, độ chính xác cao.
• Việc sửa chữa thì máy phay cơ, máy phay vạn năng Đài Loan không quá khó, chúng tôi có đội ngũ kỹ thuật có thể hỗ trợ cho bạn

  Nhược điểm:

• Máy của Đài Loan nhược điểm ít. Đôi khi có hỏng hóc nhưng không đáng kể
• Chi phí vận chuyển, bốc dỡ hàng, thời gian giao máy khá là mất thời gian

7.3. Máy phay cơ, máy phay vạn năng vạn năng Nhật Bản

Hình ảnh máy phay cơ, máy phay vạn năng vạn năng NAKAMORI của Nhật Bản

  Ưu điểm:

• Ưu điểm lớn nhất đó là độ chính xác cực cao, máy sử dụng rất bền
• Sau khi đã qua sử dụng một thời gian dài máy vẫn có thể thanh lý với giá tốt
• Vận chuyển nhanh, cước phí giao hàng khá là ổn định

  Nhược điểm:

• Giá thành của chúng khá là cao so với tiềm lực của các xưởng cơ khí vừa và nhỏ nếu như muốn mua mới
• Chi phí sửa chữa ở mức cao, nếu cần thiết đội ngũ kỹ thuật bên tôi có thể hỗ trợ sửa chửa

8. Báo giá

   Để nhận trực tiếp báo giá các loại máy phay đang được kinh doanh, các bạn có thể tham khảo các dòng máy phay bên Á Châu kinh doanh tại đây: " http://maycongcuachau.com.vn/may-phay-van-nang "

   hoặc liên hệ qua số điện thoại của công ty để được tư vấn về các dòng máy:

VP HÀ NỘI

• Bán hàng: 0916409720
• Kĩ thuật: 0948906655

CHI NHÁNH HỒ CHÍ MINH

• Bán hàng: 0988589709
• Kĩ thuật: 0967219519

HOTLINE

• Hà Nội: 0912002160
• Hồ Chí Minh: 0979580571

Các bạn có thể đón đọc các thông tin kỹ thuật, dưới đây:

1. Máy tiện vạn năng: http://maycongcuachau.com.vn/may-tien-may-tien-van-nang-la-gi.html
2. Máy mài tròn: http://maycongcuachau.com.vn/may-mai-tron-la-gi-tu-van-mua-may-mai-tron-chat-luong.html

 Tài liệu tham khảo:

• Định nghĩa máy phay, máy cơ khí- Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
• TCVN 5882:1995 và TCVN 5185-2015 về máy phay và máy công cụ
• Các tài liệu của các hãng đối tác với Công ty Cổ phần thương mại và công nghệ Á Châu